Słówka

Cascao

Współczesny język brazylijski przypomina język, jakim mówiono w Portugalii w XVI w.; dla współczesnego języka portugalskiego charakterystyczna jest m.in. skłonność do połykania sylab.

Samogłoski

A - akcentowane wymawia się podobnie jak polskie a w wyrazie kat, np. pá, padre; nie akcentowane podobne jest do angielskiego a w wyrazie cat, tylko słabsze, np. porta

E - w sylabie akcentowanej jest otwarte, np. é, janela, lub ścieśnione, np. vé, espelho; w sylabie nie akcentowanej i na końcu wyrazu jest ścieśnione i zbliżone do polskiego i, np. menina, vale

I - wymawia się jak polskie i w wyrazie igła, np. li, guri, lido

O - w sylabie akcentowanej jest otwarte, np. pó, nove, albo ścieśnione, np. avô, doze; w sylabie nie akcentowanej i na końcu wyrazu jest zamknięte i zbliżone do polskiego u, np. livro

U - wymawia się podobnie jak polskie u; w sylabie akcentowanej jest długie, np. agudo; w sylabie nie akcentowanej jest krótsze, np. pular

W języku portugalskim występują także samogłoski nosowe zaznaczone bądź znakiem ~ (til), bądź następującą po nich spółgłoską nosową m, n, np. bom, consorte, tunda, va, amo, pena, entrar, inverno.

Spółgłoski

Poniższe omówienie uwzględnia tylko te spółgłoski, których wymowa w języku portugalskim różni się zasadniczo od wymowy w języku polskim:

C - przed a, o, u i przed spółgłoską wymawia się jak polskie k, np. capoeira, casa, cofre, cubo, clime; przed e, i wymawia się podobnie jak polskie s, np. cebola, cidade

Ç - występuje przed a, o, u dla zachowania wymowy s, np. traçar, pedçu, açucar

G - przed a, o, u i przed spółgłoską wymawia się jak polskie g, np. gato, gola, guri, grito; przed e, i wymawia się jak polskie ż, np. gigante, gente

H - jest nieme, np. hora, homem, hoje

J - wymawia się jak polskie ż, np. jogo, janela

L - na początku wyrazu i między spółgłoskami wymawia się podobnie jak polskie l, np. lata, calar; przed spółgłoską lub na końcu wyrazu ma wymowę zbliżoną do polskiego ł, np. alto, sal

M, N - przed samogłoskami wymawiają się podobnie jak polskie m, n, np. mestre, mar, plano; po samogłoskach nie wymawiają się i służą tylko do oznaczenia nosowej wymowy tych samogłosek, np. ambos, bom, andar

Q - występuje zawsze w połączeniu z u, i przed e, i wymawia się podobnie jak polskie k, np. quinto, que, quilombo, quilo; przed a, o wymowa qu zbliżona jest do polskiego kł, np. quatro

R - na początku wyrazu lub podwójne (rr) ma wymowę gardłową i wibrującą, silniejszą niż polskie r i zbliżone jest do dźwięcznego h, np. rua, correr, roxo, ramo, rio; w pozostałych wypadkach wymawia się jak polskie r, np. cara, argentino

S - na początku wyrazu, podwójne (ss) lub po spółgłosce wymawia się podobnie jak polskie s, np. sair, denso, osso; między samogłoskami wymawia się jak z, np. casa

T - wymawia się zawsze jak polskie t, np. bonito

V - wymawia się jak polskie w, np. vida, vingativo

X - na początku wyrazu, między samogłoskami i przed spółgłoską wymawia się jak sz, np. xarope, luxo, pretexto; w grupie ex przed samogłoską wymawia się jak z, np. existir; między samogłoskami - jak s, np. próximo, lub ks, np. sexo

CH - wymawia się podobnie jak polskie sz, np. chorar, chapa

LH - wymawia się podobnie jak polskie lj, np. filho, abelha; głoska ta nie występuje nigdy na początku wyrazu z wyjątkiem zaimka lhe

NH - wymowa zbliżona jest do grupy ńj, np. ganhar, carequinha

Dyftongi

Dyftongi powstają z zespolenia dwóch samogłosek, z których jest samogłoską mocną (e, a, o), a pozostałe stanowią samogłoski słabe (i, u). Dyftong wymawia się jako jedną sylabę; akcent pada na samogłoskę mocną. Język portugalski zna następujące dyftongi:
Ustne:

ai - przypomina polskie aj, np. mais, vaidade
au - przypomina polskie au w wyrazie autor, np. mau, causa
éi - np. plateia, réis
ei - np. rei, seiva
éu - np. céu, chapéu
eu - np. europeu, teu
iu - np. viu, partiu
ói - np. herói, dói
ou - np. ouru, dou
ui - np. fui, uiva

Nosowe:

ae - np. mae, paes
ao - pisane często am - np. pao, amavam
em - np. bem, saem
oe - np. poe, coraçoes
ui - np. muito, ruim

Liczebniki

0. Zero - zero [zeru]

1. Jeden - um [um]

2. Dwa - dois [doijsz]

3. Trzy - tré [tresz]

4. Cztery - quatro [kuatru]

5. Pięć - cinco [sinku]

6. Sześć - seis [sejisz]

7. Siedem - sete [sete]

8. Osiem - oitu [ojtu]

9. Dziewięć - nove [nove]

10. Dziesięć - dez [desz]

A

academia - szkoła, miejsce, gdzie uczy się capoeira
agogo - instument, połączone dwa dzwonki
aluno - uczeń mistrza capoeira; to samo co discipulo
Angola - tradycyjny styl Capoeira; nazwa kraju, z którego prawdopodobnie pochodzi
Angoleiro - praktykujący styl Angola
arame - struna w berimbau
atabaque - instrument, sporej wielkości bęben używany w Capoeira
ataque - atak
au - gwiazda, technika w Capoeira podobna do gwiazdy gimnastycznej
apelido - imię, które gracz dostaje podczas swego pierwszego batizado i którego już zawsze będzie używać jako capoeirista
aviso - rytm berimbau, dawniej używany do ostrzegania graczy przed obławą policyjną

B

balanço - kołysanie, balans, również forma obrony/ataku rękoma
baqueta - patyk używany do uderzania w strunę berimbau
bamba - ktoś biegły w słownym lub fizycznym sparingu; ekspert capoeira
banda - podcięcie nogą lub obejście przeciwnika
barbeiro - golibroda
barravent - rytm berimbau; wprowadzający w stan transu
base - podstawowe ruchy i techniki Capoeira, ginga
batizado - ceremonia inicjacji w capoeira; chrzest, można być batizowanym tylko raz, jak raz się jest chrzczonym
bateria - ludzie grający na instrumentach w roda
bençao - błogosławieństwo; kopnięcie w przód
beriba - drzewo, z którego wykonuje się vara
berimbau - instrument prowadzący w capoeira, "muzyczny łuk", świętość dla Capoeiristów
brincadeira - dowcip, żart, w przenośni - grać żartując z przeciwnikiem
brincar - grać jak dziecko

C

cabaça - bańka z tykwy używana jako rezonator w berimbau, dosłownie - głowa
cabeçada - uderzenie głową
cadeira - (dosł. krzesło) podstawowa, wyjściowa pozycja do ginga
camará - towarzysz; ludzie uczący się razem z Tobą capoeira
cangaceiro - rozbójnik
capoeirista - gracz capoeira
cavalaria - rytm dawniej używany do ostrzegania graczy przed oblawą policyjną
cavalo - koń
caxixí - pleciona grzechotka do grania z berimbau
chamada - 'wezwanie', próba w Angoli, gdy chcesz pokazać przeciwnikowi, że masz przewagę, również odpoczynek
chula - specjalna wstępna pieśń, zawsze następująca po ladainha
cocorinha - przykucnięcie, rodzaj uniku
comprar de jogo - kupowanie gry, wejście do roda przez "odcięcie" innego gracza
contra-mestre - instruktor działający pod okiem mistrza, stopień przed mestre
contragolpe - kontra- odpowiedź na atak
cordao - kolorowy sznur oznaczajacy stopień zaawansowania w większosci szkół
corridos - pieśni przygrywające akcji w kole, oparte na tradycji wezwania (solista) i odezwy (chór śpiewający zwykle refren)

D

volta do mundo - 'weź i obróc swiat', obejście koła (w roda), gdy gra staje się za szybka, chcesz odpocząć
defesa - obrona lub odpowiedź (na cios)
desequilibrante - ruch który wytrąca przeciwnika z równowagi
discípulo - uczeń mistrza capoeira
dobrao - moneta używana do gry na berimbau

E

esquiva - ucieczka, unik

F

fechado corpo - blisko ciała lub w wolnym tlumaczeniu "zamknięte cialo" stan, gdy capoeirista jest odporny na ciosy i cięcia
floreios - akrobacje
formatura - ceremonia mianowania na nowego mistrza capoeira
frango - kurczak
fuga - lot, kategoria ruchów obronnych

G

gata - kotka
ginga - podstawowy ruch w capoeira
golpe - uderzenie lub cios (ogólnie atak)

I

iaiá, ioio - termin używany przez niewolników na córki i synów mistrza
instrutor - tytuł nauczyciela
iuna - rytm na berimbau towarzyszący spokojnej, niskiej grze

[w górę]

J

jogador - gracz
jogar - grac w roda (można również grać na instrumencie, ale wtedy to "tocar")
jogo - gra

L

ladainha - improwizowane solo, zazwyczaj śpiewane przez mistrza na początku Capoeira Angola
ligeiro - chyży, szybki; zwinny, zręczny; chytry, nieuczciwy

M

maculele - kolejna forma związana z Capoeira - taniec; pałka używana w tym tańcu
malandragem - huligaństwo, nieczyste działania; synonim na grę capoeira
malandro - uliczny twardziel, huligan, łajdak, zły gość
malha, malhas - kolorowe spodnie do Capoeira
malícia - złośliwość, chytrość, umiejętność sprytnej gry
mandigueiro - czarownik, uzdrowiciel; synonim na "czarującego" podczas gry gracza
mangangá - medyk
martelo - kopnięcie 'młot'; forma rymowanej piosenki
meia-lua de compasso - 'półksiężyc na kompasie', obrotowe kopnięcie
mestre - mistrz, nauczyciel-senior capoeira
mocambo - społeczność wygnańców i niewolników
moeda - moneta używana do gry na berimbau
moleque - uliczny łobuz
monitor - tytuł nauczyciela

N

nome de guerra - przezwisko dawane graczowi w trakcie jego treningu, czasem w batizado

O

onça - jaguar
orelha - ucho
orixia - opiekun w afrobrazylijskiej religi Candomble

P

pandeiro - tamburyn, instrument używany w Capoeira
passada - praca stóp, głównie w ginga
patuá - amulet ochronny, najczęściej w formie małego berimbau wieszanego na szyi
pé - 'stopa', pozycja z przodu berimbau
piao - 'wirujący bąk' obrót na głowie (bez rąk)
puxada de rede - forma tańca związana z Capoeira

Q

queda - upadek, rodzaj ucieczki, również element łączony z innymi technikami
quilombo - społeczność wygnanców i niewolników

R

rabo de arraia - obrotowe kopnięcie 'ogon płaszczki'
reco-reco - podobny do tarki bambusowy instrument
recuo - ucieczka, zazwyczaj z jedną ręką na ziemi
Regional - nowoczesny, szybki styl capoeira, stworzony przez Mestre Bimba
rocar - grać muzykę
roda - koło; obszar do gry capoeira
role - ucieczka przez obrót na czworakach

S

saida - wyjazd; głównie formalne wejście do koła
samba duro - ciężka samba, wywołuje "podróże" podczas tańca
seqüencia - sekwencja ruchów
senzala - czworak dla niewolników; hałas
suspençao - zawieszenie kogoś w treningach

T

troca - zmiana
troca de cordas - ceremonia zmiany sznura, "batizado" (bo już nie chrzest), podczas którego otrzymujemy wyższy stopień

V

vadiaçao - próżnowac, wałęsać się; synonim na capoeira
vaqueta - patyk używany do uderzania w strunę berimbau
vara - drewniany kij, który jest podstawą berimbau
verga - to samo co vara

arbalest111

A wie ktos jak jest gąbka po portugalsku? czy ja nie zauwazylem?